Kompyuter qurilmalarining texnik xususiyatlarini ularning foydalanuvchilar tomonidan belgilangan texnik xususiyatlarga mosligini tekshirish foydalanuvchilarning ishlash samaradorligi hamda foydalanuvchining ehtiyojlarini qondirishda asosiy rol o’ynaydigan muhim omil hisoblanadi. Uning nima uchun muhimligining bir necha sabablari mavjud. Ular quyidagilar:
Foydalanuvchilar uchun belgilangan vazifalar va ehtiyojlarga muvofiqligi: texnik xususiyatlar kompyuter qurilmasining texnik imkoniyatlarini belgilash bilan bir qatorda ularning foydalanuvchi topshiriqlariga muvofiqligini tekshirish, kerakli funksiyalarni samarali bajaradigan optimal qurilmani tanlash imkonini beradi. Texnik xususiyatlarni tekshirish tanlangan qurilma belgilangan ehtiyojlar va maqsadlarga javob berishini taʼminlashga yordam beradi. Misol uchun, agar o’yin yoki professional grafik ishi uchun kompyuter kerak bo’lsa, unda yuqori unumdorlik va grafik imkoniyatlarga ega kompyuter qurilmasi kerak bo’ladi. Bu esa o’z navbatida qimmat qurilmalar jamlanmasidan tashkil topadi va foydalanuvchi o’zi uchun shunday kompyuter qurilmasining narxini bilib oladi.
Ishlash va tezlik: protsessor, RAM, grafik karta va ma’lumotlarni saqlovchi xotira hajmi kabi texnik xususiyatlar kompyuterning ishlashiga bevosita ta’sir qiladi. Ularning belgilangan parametrlarga muvofiqligini tekshirish esa optimal ishlash va tezlikka ega qurilmani tanlashga yordam beradi. Ushbu xususiyatlarni tekshirish optimal narx-navo nisbatiga ega qurilmani tanlash imkonini beradi.
Dasturiy ta’minot va apparat mosligi: texnik xususiyatlarni tekshirish kompyuter kerakli dasturiy ta’minot va tashqi qurilmalar bilan mos kelishini ta’minlashga yordam beradi. Bu tizim tarkibiy qismlarining uzluksiz ishlashi va o’zaro samarali ta’sirini ta’minlash uchun muhimdir. Misol uchun, agar ma’lum dasturiy ta’minotdan foydalanishni yoki tashqi qurilmalarni ulash rejalashtirilgan bo’lsa, kompyuter kerakli texnologiyalar va interfeyslarni qo’llab-quvvatlashini ta’minlash muhimdir.
Xavfsizlik va ma’lumotlarni himoya qilish: o’rnatilgan ma’lumotlar xavfsizligi va shifrlash mexanizmlari kabi ba’zi texnik xususiyatlar kompyuter tizimining xavfsizligi uchun muhim bo’lishi mumkin. Ushbu xususiyatlarning belgilangan parametrlarga mos kelishini tekshirish ma’lumotlarni ishonchli himoya qilish va ma’lumotlarning maxfiyligini ta’minlashga yordam beradi.
Tejamkorlik: texnik xususiyatlarni tekshirish ortiqcha funksiyalar yoki aksincha, foydalanuvchi vazifalarini bajarish uchun juda zaif bo’lgan xususiyatlarga ega qurilmani sotib olish uchun keraksiz xarajatlardan qochish imkonini beradi. Bu iqtisodiy jihatdan to’g’ri tanlov qilishga ham yordam beradi.
Kelajakdagi yangilanishlar: kompyuter qurilmalarini tanlashda uni kelajakda yana qanday yangilash mumkinligini ham hisobga olish kerak. Texnik xususiyatlarni tekshirish protsessor, operativ xotira yoki grafik adapter kabi alohida komponentlarni qanchalik oson takomillashtirish yoki almashtirish mumkinligini baholash imkonini beradi.
Umuman olganda, kompyuter qurilmalarining texnik xususiyatlarini ularning belgilangan shartnomada yoki texnik xususiyatlar aks ettirilgan hujjatlardagi xususiyatlariga muvofiqligini tekshirish kompyuter texnikasini tanlash va ishlatishda optimal ishlash, moslik, xavfsizlik va iqtisodiy samaradorlikni ta’minlaydigan zarur qadamdir.
Bugungi kunda hech bir davlat tashkiloti, yoki korxona, muassasalarini kompyuter qurilmalari yoki raqamli texnologiya qurilmalarisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. O‘z navbatida bunday qurilmalarni xarid qilish korxona tashkilotlarning iqtisodiy tomondan xarid qilish imkoniyatlariga ham bog‘liq. Korxona va tashkilotlarni ortiqcha xarajatlar qilishini oldini olish uchun esa xarid qilinishi lozim bo‘lgan qurilmalarning texnik xususiyatlari aniq belgilab olinishi lozim. Shundan so‘ng xarid qilinishi lozim bo‘lgan qurilmalarni sotishni taklif qilayotgan tadbirkorlarning takliflarini korxona o‘z talablariga mosligini tekshirib olib keyin xarid qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bu esa, o‘z navbatida bozor iqtidosiyotida sog‘lom raqobatni vujudga keltirib ortiqcha sarf-xarajatlarning oldini oladi. Korxona va tashkilotlarda sotib olinishi lozim bo‘lgan kompyuter qurilmalarining texnik xususiyatlarini texnik talablarga mosligini tekshiraoladigan mutaxassislarning mavjudligi ushbu korxonaning ishini ancha yengillashtiradi. Biroq har doim ham bunday mutaxassislarning mavjud emasligi, yoki korrupsion holatlarni oldini olish maqsadida sotib olinishi lozim bo‘lgan kompyuter qurilmalarining texnik xususiyatlarini texnik talablarga mosligini xolisona tekshirish uchun uchinchi shaxsga ehtiyoj tug‘ilishi mumkin.
Oxir oqibat, kompyuteringiz qurilmalarining texnik xususiyatlarini tekshirish yangi qurilma sotib olayotganda to’g’ri tanlov qilishga yordam beradi va undan foydalanishda optimal ishlash va moslikni ta’minlaydi.
Bugungi kunda Adliya vazirligi huzuridagi X.Sulaymonova nomidagi Respublika sud ekspertiza markazining “Sud-kompyuter texnikaviy ekspertizasi” bo‘limida bunday vazifalarni bajarish bo‘yicha tadqiqotlar o‘tkazish yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlariga ko‘ra shartnoma asosida tadqiqotlar o‘tkazilib mutaxassis fikri berish imkoniyati mavjud.
Sud-kompyuter texnikaviy ekspertizasi bo‘limi boshlig‘i
T.A.Yo‘ldoshev