Transport vositasining texnik holati ekspertizasi

Transport vositasining texnik holati ekspertizasi

Transport vositasining texnik holati ekspertizasi predmeti: yo‘l transport hodisasida ishtirok etgan transport vositasining texnik holati to‘g‘risidagi faktik ma’lumotlar tashkil qiladi. Yo‘l-transport hodisasida ishtirok etgan transport vositalarining texnik holati aniqlanishi lozim bo‘lgan asosiy qismlari — bu ularning harakat havfsizligiga ta’sir qiluvchi: tormoz tizimi, rul boshqaruvi, harakat qismi va yoritish tizimidir. Transport vositasining texnikaviy holatini aniqlashning o‘ziga xos hususiyati bevosita transport vositasini yoki uning aloxida qismlarini ko‘zdan kechirish va tadqiq qilishni talab qiladi. Transport vositasining texnikaviy holatini aniqlashda har doim ham ikkinchi marotaba takrorlash imkoni bo‘lmasligi mumkin, chunki ko‘p vaziyatlarda birlamchi tadqiqotlar tekshirilayotgan qismning dastlabki holati o‘zgarishiga olib keladi.

Transport vositasining texnik holati ekspertizasi ob’ektlari: yo‘l transport hodisasida ishtirok etgan avtotransport vositalari, shahar elektromobillari, traktorlar va o‘ziyurar mexanizmlar, ularning agregatlari, qismlari, transport vositasining bo‘laklari va ulardagi izlardir. Avtotransport vositalarining turlariga ko‘ra ob’ektlar quyidagilar bo‘lishi mumkin: velosipedlar, motosikllar, yo‘lovchi va yuk skuterlari, mahalliy va xorijiy ishlab chiqarilgan avtomobillar, tramvay va trolleybuslar (yo‘lovchi va yuk), traktorlar (izli va g‘ildirakli), qishloq xo‘jaligi mashinalari, havo transporti vositalari, qor avtomobillari,  mexanik bo‘lmagan transport vositalari va boshqalar. (sud-avtotexnika ekspertizasi ob’ektlariga daryo, dengiz, havo, temir yo‘l va quvur transporti turlari kirmaydi).

 

Transport vositasining texnikaviy holatini tekshirish uchun quyidagi talablar bajarilishi kerak:

– yo‘l-transport hodisasidan keyin qisqa vaqt ichida ekspertiza o‘tkazilishi;

– ekspertiza o‘tkazilgunga qadar transport vositasining yo‘l-transport hodisadan keyingi holati o‘zgarmasligi. Agar transport vositasi texnikaviy holati ayrim sabablarga ko‘ra o‘zgarsa, bu haqida ekspertga batafsil ma’mumot berilishi;

– tergov idorasi tomonidan transport vositasini dastlabki ko‘rikdan o‘tkazish vaqtida aniqlangan ma’lumotlarni ekspert ixtiyoriga taqdim etish;

– yo‘l-transport hodisasi arafasidagi hodisaga aloqasi bo‘lishi mumkin va tergovga ma’lum bo‘lgan holatlar to‘g‘risida ekspertga ma’lumot berish;

– transport vositasiniig alohida qismlarini tadqiq qilishda ularni yechib olish yo‘llari, kiritilgan o‘zgarishlar, xususiyatlari haqidagi ma’lumotni, fotosuratlarni ekspertga taqdim etish.

Har bir obekt faqat avtotexnika eksperti tomonidan emas, balki boshqa sohadagi ekspert tomonidan ham tadqiqot qilinishi mumkinligini nazarda tutish kerak. Masalan, bitta avtomobil avtotexnika eksperti tomonidan texnikaviy holatini aniqlash bo‘yicha tekshirilishi, izshunos ekspert tomonidan esa, pachoqlar bo‘yicha zarba beruvchi kuch yo‘nalishini aniqlash uchun tadqiq qilinishi mumkin. Shu sababli, yo‘l-transport hodisasi bo‘yicha tergov rejasi tuzilganda, transport vositasini tadqiq etishni birinchi navbatda uning holatiga eng kam o‘zgarish kirituvchi ekspertizani o‘tkazishdan boshlash kerak bo‘ladi.

Yo‘l-transport hodisasida ishtirok etgan transport vositasining texnik holatini aniqlash ekspertizasi quyidagi masalalarni hal etadi:

– transport vositasi va uning alohida qismlarini (tormoz tizimi, rul boshqaruvi va h.k.) texnik holati belgilash (soz yoki nosoz);

– transport vositasining texnik nosozliklarini hosil bo‘lish sabablarini aniqlash;

– transport vositasining texnikaviy nosozliklari yo‘l-transport hodisasiga nisbatan qachon paydo bo‘lganini aniqlash;

– transport vositalardagi nosozlik yo‘lga chiqishdan oldin mavjud bo‘lganligini aniqlash;

– aniqlangan nosozlik transport vositasining umumiy holatiga qanday ta’sir etishini tadqiq qilish;

– aniqlangan nosozlik hamda kelib chiqqan hodisa o‘rtasida sababiy bog‘lanish bor yoki yo‘qligini aniqlash;

– transport vositasining tadqiq etilayotgan tizimining ishlash ko‘rsatkichlarini aniqlash;

– transport vositasining turini aniqlash;

– transport vositasining ishlab chiqarilgan yilini aniqlash;

– transport vositasining VIN kodini tadqiq etish (ya’ni transport vosita to‘g‘risida unga ishlab chiqaruvchi korxona tomonidan biriktirilgan VIN-raqamdan batafsil ma’lumot olish (ishlab chiqarilgan mamlakat, yili, jixozlanishi va x.k);

– transport vositalari dvigatellarining hajmini aniqlash;

Bunda transport vositalarning turini, ishlab chiqarilgan yilini, ishlab chiqaruvchi korxona tomonidan biriktirilgan VIN-raqamdan batafsil ma’lumotlarni aniqlash boshqa turdagi avtotexnik ekspertlari ham xal qilishi mumkin.

Ushbu ekspertizani o‘tkazish uchun ekspert ixtiyoriga tekshirilaetgan transport vositasi yoki uning qismi, transport vositasining texnik holati to‘g‘ridagi ma’lumotlar (texnik ko‘rikdan o‘tkazilgan dalolatnoma, transport vositasini ta’mirlash haqidagi ma’lumot va h.k.), yo‘l transport hodisasidan keyin tuzilgan transport vositasining texnik holati to‘g‘risidagi bayonnoma taqdim qilinadi.